خاطراتی دربارۀ حجةالاسلام‌والمسلمین حاج شیخ محمد واله

ناقل: حجة‌السلام شیخ علی احدی 

نکتۀ دیگری که هست باز برمی‌گردد به روشی که ایشان برای نقد دیگران داشتند. گاهی، مثلاً پیش می‌آمد بعضی از ذاکرین اهل بیت؟عهم؟، در حضور ایشان روضه‌ای می‌خواندند که یک مقدار قابل تأمل بود یعنی شاید از نظر سند آن اتقان و استحکام را نداشت. شیوۀ برخورد ایشان خیلی برای ما جالب بود؛ ایشان اولاً وسط منبر از آن مداح تجلیل می‌کردند، نه به دروغ! واقعیات را می‌گفتند. می‌گفتند: اینها احساسات پاکی دارند و خدمت می‌کنند به اهل‌بیت، ما احترام قائلیم. ابتدا یک مقدار تجلیل می‌کردند. بعد اگر لازم بود که در جلسۀ عمومی سربسته مطلبی را بیان کنند، می‌فرمودند هم ما منبری‌ها هم آقایان ذاکرین اهل ‌بیت؟عهم؟ باید دقت کنند که مطالبی که می‌خوانند و مطالبی که ما می‌خوانیم باید مستند باشد. آن آقا این مطلب را می‌گرفت که یک جای کار ایراد دارد. چرا حاج‌آقا این‌جا عمومی می‌فرمودند؟ جهتش این است که بعضی چیزها را عالم دین باید خصوصی به خود شخص بگوید آن به جای خودش درست، ولی وظیفۀ مبلغ دین این است که گاهی روشنگری عمومی داشته باشد یعنی اگر مردم مطلب خطایی شنیده‌اند باید برای همان مردم اصلاح شود در ضمن مردم بفهمند که خطیب و عالم دین بی‌تفاوت از کنار این مطلب نگذشت؛ اظهار نظر کرد. البته این تذکر به‌گونه‌ای بود که شخصیت آن طرف له نمی‌شد و ضمنا شبهه‌ای هم در ذهن مردم نمی‌آید که مثلاً این آقایان ممکن است روی حسادت و رقابت بخواهند به همدیگر تذکر بدهند. 

من خودم از همان زمان این را از ایشان آموختم؛ گاهی که می‌خواهم مثلا به همکاران، ذاکرین اهل ‌بیت؟عهم؟ یا آقایان دیگر تذکری بدهم ابتدا آن جنبه‌های مثبت قضیه را بیان می‌کنم. 

گاهی هم حاج‌آقای واله آن فرد را بعد از جلسه، خصوصی صدا می‌زدند _ من چند بار که دیده بودم _ آنجا هم حاج‌آقا حرمت آن مداح را کاملا رعایت می‌فرمودند و تعریف می‌کردند.

از آن طرف هم گاهی می‌دیدم چهرۀ ایشان سرخ شده است. اصلا وقتی حاج‌آقای واله از یک موضوعی عصبانی می‌شدند در چهرۀ ایشان مشخص بود. چرا؟ چون یکی از وظائف علمای دین این است که حافظ مرزها و حدود الهی باشند. خیلی حاج‌آقا از انحرافات و خرافات رنج می‌بردند، با تمام وجودشان تذکر می‌دادند که آقا این چه مطالبی است که شما می‌خوانید؟ نخوانید! حرف‌ها باید محکم باشد! چیزی که هتک اهل‌بیت؟عهم؟ است چیزی که منجر به نسبت دادن ذلت به اهل‌بیت؟عهم؟ است این را نخوانید! اینها درست نیست!

یعنی جمع بین هر دو طرف، هم چهرۀ ایشان و نحوۀ تذکر نشان دهندۀ عمق دلسوزی ایشان و حساسیت ایشان راجع به باید کسانی که بلندگو و تریبون دینی دارند باید دقیق صحبت کنند و دقیق بخوانند و هم از آن طرف حفظ حرمت می‌شد.